Kamuoyunda “Kovid-19 düzenlemesi” olarak bilinen, kapalı cezaevinden açık cezaevine, açık cezaevinden de denetimli serbestliğe daha erken ayrılmayı öngören düzenlemenin kapsamı genişletilecek. Bu düzenlemeye, 31 Temmuz 2023 öncesinde suç işleyenler de dahil edilecek.
Bahsi geçen düzenlemenin ne anlama geldiğini anlayabilmek için öncelikle kapalı ceza evi, açıkceza evi, denetimli serbestlik kavramlarını açıklığa kavuşturmak gerekmektedir. Şöyle ki;
Kapalı Cezaevi: Yüksek güvenlik önlemleri altında, hükümlülerin dış dünya ile temasının en aza indirildiği, hareket alanlarının kısıtlandığı ve daha ciddi suçlardan hüküm giyen bireylerin tutulduğu kurumlardır.
Açık cezaevi: Daha düşük güvenlik düzeyine sahip, hükümlülere serbest çalışma, eğitim ve toplumsal etkinliklere katılma imkânı sunan, dış dünya ile kontrollü bağların sürdürülebildiği rehabilitasyon odaklı yapılardır.
Denetimli serbestlik: Hükümlülerin kalan cezalarının infazını cezaevlerinde değil, kanunun öngördüğü yer ve şekillerde infaz etmeleridir. Örneğin; ev hapsi, kamuya yararlı işte ücretsiz çalışma, bir yere gitme veya gitmeme yönünde verilen kararlar vs. denetimli serbestlik kapsamında olan infaz şekilleridir.
Kavramların tanımı yapıldığına göre; yeni düzenlemeden faydalanamayacak olan belirli suçları belirtmekte fayda var, bunlar;
Terör ve örgütlü suçlar,
Alt soy ve üst soya, kardeşe, eşe, boşanılan eşe, kadına, çocuklara, beden veya ruh bakımından kendisini savunmayacak kişiye yönelik kasten öldürme,
-Cinsel saldırı ile çocuğun cinsel istismarı suçları hariç olmak üzere,
31 Temmuz 2023 tarihi ve öncesinde işlenmiş suçlar nedeniyle kapalı ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlülerden, toplam hapis cezası 10 yıldan az ise 1 ayını kapalı ceza evinde geçirmiş olan, 10 yıl ve daha fazla ise 3 ayını kapalı cezaevinde geçirip ilgili mevzuat uyarınca açık ceza infaz kurumlarına ayrılmasına 3 yıl veya daha az süre kalanlar, bu şartların oluştuğu tarih itibarıyla açık ceza infaz kurumlarına ayrılabilecek.
Bu hükümlüler ile 31 Temmuz 2023 tarihi ve öncesinde işlenmiş suçlar nedeniyle açık ceza infaz kurumunda bulunan hükümlüler, talepleri halinde en az 3 ay açık ceza infaz kurumunda kalmış olmak şartıyla ilgili mevzuat uyarınca cezaların denetimli serbestlik tedbiri altında infazı uygulamasından 3 yıl erken yararlandırılacak. Yeni düzenleme çerçevesinde uyum düzenlemesi de yapılacak.
Peki eski Covid düzenlemesi kapsamında kalan suçlar için uygulama nasıl olacak?
Bu noktada, bir önceki düzenlemede 30/03/2020 tarihinden önce işlenen belirli suçlarda (her suç şekli değil) erken açık cezaevine alınma süresi 3 yıldır. Yani bu tarihten önce işlenen belirli suçlar bakımından hakkında mahkumiyet hükmü kurulmuş olan hükümlüler açık cezaevine 3 yıl daha erken girebilmektedir.
Bu noktada, yeni Covid düzenlemesi ile 30/03/2020 tarihinden önce işlenen suçlar bakımından 3 yıl da denetimli serbestlik süresi öngörülmektedir. Yani, açık ceza evine geçtikten sonra hükümlünün aldığı cezanın tamamına 3 yıl kala denetimli serbestlik kapsamında cezaevinden çıkabilecektir. Kısaca, yeni covid düzenlemesi ile 3 yıl erken açıkceza evine alınma + 3 yıl denetimli serbestlik (cezanın cezaevinde infazını 3 yıl kısaltır) olmak üzere toplam 6 yıl infaz süresinden düşülmektedir.
Ancak; bu noktada bir hususa dikkat çekmek gerekmektedir ki; 31/07/2023 tarihinden önce işlenmiş her suç için infaz süresinden 6 yıl düşülmeyecektir. Yukarıda da değindiğimiz üzere birtakım istisnai suçlar düzenleme dışında bırakılmıştır. Şöyle ki;
- kasten öldürme suçları (madde 81, 82 ve 83), üstsoya, altsoya, eşe veya kardeşe ya da beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı işlenen kasten yaralama ve neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçları,
- neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçu (madde 87, fıkra iki, bent d),
- işkence suçu (madde 94 ve 95),
- eziyet suçu (madde 96),
- cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar (madde 102, 103, 104 ve 105),
- özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar (madde 132, 133, 134, 135, 136, 137 ve 138),
- uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu (madde 188) ve
- İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar ile 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar kapsam dışındadır.
Ayrıca; 31/07/2023 tarihinden sonra işlenen herhangi bir suçun cezası kesinleştiği takdirde hükümlü, 3 yıllık denetimli serbestlikten faydalanamayacaktır. Burada düzenleme tarihi kesin ve belirleyici yol oynamaktadır.
PEKİ suç tarihi 31/07/2023 tarihinden önce olan ancak henüz cezası kesinleşmemiş olanlar düzenlemeden nasıl faydalanacak?
Yeni düzenleme cezanın kesinleşme tarihini değil, suç tarihini esas almaktadır. Suç tarihi 31/07/2023 tarihinden önce olan suçlar bakımından cezası kesinleşmemiş olanlar da yeni infaz düzenlemesinden faydalanabilecektir. Cezanın kesinleşmesi demek ise; mahkemenin mahkumiyet kararına karşı yapılan tüm itirazların sanığın cezalandırılması yönünde sonuçlanması anlamına gelmektedir.
Örneğin; hırsızlık suçundan yargılanmakta olan bir sanık hakkında verilen hapis cezası kararına karşı istinaf kanun yoluna başvurulabilmektedir. Bu kapsamda, istinaf mahkemesi, hapis cezası verilmesinde herhangi bir hukuka aykırılık tespit etmez ise sanığın hapis cezası kesinleşecektir.
Söz konusu düzenleme TBMM tarafından kabul edilmiş olmakla birlikte, henüz Genel Kurul tarafından görüşülmüş değildir. Bu nedenle henüz yürürlükte olmadığından, uygulanmamaktadır. Ancak, Kanun teklifinin 23-24-25 Aralık tarihlerinde Genel Kurul ve Komisyon tarafından görüşülmesi sonucu yılbaşından önce yasalaşması bekleniyor.
Not: Burada paylaşılan bilgiler genel bilgiler olup detayı bilgi için bir avukata danışmanızı öneririz.